Cốm
07-04-2008, 07:28 PM
Để có được một đàn bò sữa
Thật khó có một định nghĩa về một nhà thơ lãng mạn. Có người bảo nhà thơ lãng mạn là một thùng cát lọc nước đục thành trong. Người thì bảo nhà thơ lãng mạn là những con men rượu từ những chất bột bình thường cho con người cái chất lỏng say say. Năm 1963, trên một tạp chí văn học phương Tây một nhà thơ nổi tiếng đã cho một định nghĩa mới về các nhà thơ lãng mạn và định nghĩa này chẳng bao lâu được nhiều người công nhận. Theo ông ta, một “nhà thơ lãng mạn” chẳng khác gì một con bò sữa, từ những phế liệu của đời như cỏ xanh, lúa mọt, lõi ngô... cho loài người những dòng sữa mát và bổ. Thật là một cách so sánh đúng đắn. Cũng những cỏ xanh, lõi ngô ấy nếu chúng ta đem cho bò đực ăn thì nó sẽ cho ra thứ hoàn toàn không phải là sữa. Trong thực tế, số lượng bò sữa rất ít, trong khi bò đực rất nhiều. Đa số chúng ta đều là bò đực, kể cả tôi. Vấn đề là phải có một “tâm hồn lãng mạn” kiểu bò sữa. Để thấy rõ sự khác nhau về sản phẩm đầu ra giữa bò sữa và bò đực từ chất liệu cỏ xanh ta hãy xét một ví dụ:
Những ai đã từng trượt băng thì thấy đấy là một trò chẳng có gì thú vị, đôi khi còn nguy hiểm. Trời lạnh, chân đau, ngã dập lưng, va vấp nhau luôn xoành xoạch. Một chú bò đực từ những điều kiện đã cho ấy chắc chắn sẽ cho ra đời một thành phẩm kiểu này
Em trượt anh trượt cùng bọn Tây
Trời đất quay cuồng mồm sưng tấy
Vấp ngã bao lần còn cố dậy
Cái tuổi hai mươi khoẻ thật đấy
Nhưng cũng trong điều kiện ấy, bò sữa - “nhà thơ lãng mạn” lại có thể thốt ra những vần rất tuyệt
Em bay anh liệng má hây hây
Trời mây nghiêng ngả lòng ngất ngây
Vấp ngã bao lần vẫn đứng dậy
Ôi tuổi hai mươi đẹp từng giây
Sự khác nhau thật là rõ ràng.
Không chỉ sáng tác thơ, dịch thơ cũng như vậy. Đơn cử một “bò sữa” đầu đàn trong nền thơ ca Mỹ, Langstons Hughes, cho ta một loại cỏ xanh thế này
Dreams (Langston Hughes)
Hold fast to dreams
For if dreams die
Life is a broken-winged bird
That can not fly
Hold fast to dreams
For when dreams go
Life is a barren field
Frozen with snow
Từ cỏ xanh trên cánh đồng nhà Langston, bò sữa và bò đực cho ra những sản phẩm khác nhau. Một loại cho ra sản phẩm kiểu này
Ước mơ xin níu chặt
Kẻo mơ vuột tầm tay
Đời thành chim gãy cánh
Ngập ngừng chẳng dám bay
Ước mơ xin níu chặt
Kẻo mơ vỗ cánh bay
Đời hoá đồng hoang lạnh
Đông cứng trong tuyết dầy
Còn loại kia cho ra sản phẩm kiểu này:
Tóm mơ thật chặt em ơi
Kẻo không nó chết toi đời nhà ma
Đời khi ấy gãy cánh gà
Đi còn đếch nổi nữa là đòi bay
Ôm mơ thật chặt trong tay
Kẻo không nó trốn, nó bay mất giờ
Đời thành cằn cỗi xác xơ
Tuyết phủ trắng xoá hờ hờ lạnh ghê.
Qua nói chuyện với nhiều nhà thơ nổi tiếng, tôi rút ra được mấy điều mà họ vẫn làm để có được một tâm hồn thi sĩ. Phần lớn họ trước khi đến với thơ tâm hồn đều khô cằn, nứt nẻ. Nhưng họ sớm cày sâu, phơi nỏ, đập nhỏ, tưới nước, và bón, bón nữa, bón mãi... nên chẳng bao lâu họ có tâm hồn màu mỡ, phì nhiêu. Họ là những người đầy ý chí, nghị lực, luôn đè nén tâm hồn, bắt nó phải xa rời cuộc sống thực tế, biết đặt tâm hồn lên trên lương tâm. Có như vậy mới có thể trở thành bò sữa. Đã có một con bò sữa, bạn hãy chăm sóc cho nó khoẻ mạnh, đồng thời phải lai tạo với bò đực để có những con khác tốt hơn. Làm như vậy, sớm muộn bạn cũng sẽ có một đàn bò sữa.
Các phương pháp để trở thành bò sữa
Trong thực tế, một số bò đực đã thắc mắc rằng:
“Tại sao tôi đã chăm bón, tưới nước, đè nén tâm hồn v.v. thường xuyên mà vẫn không có được tâm hồn thi sĩ? hơn nữa, tâm hồn tôi hiện giờ đang toả ra mùi của những thứ tôi đã bón cho nó”.
Về vấn đề này, có một câu nói không hoàn toàn chính xác trong ngữ cảnh này của Lê nin: “Nhiệt tình cộng với ngu dốt bằng phá hoại”. Tất nhiên các bò đực không ngu dốt. Trở ngại ở đây cũng giống như trồng cây lúa, ta đã biết bón phân, tưới nước, nhưng chưa biết kỹ thuật canh tác nên vẫn chưa thu hoạch được một vụ mùa bội thu. Về kỹ thuật canh tác, nên đọc thật nhiều những tác phẩm kinh điển như Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm, tuyển tập Xuân Diệu, Xuân Quỳnh, Bút Tre và nhiều nhà thơ Việt Nam khác. Các nhà thơ nhà văn nước ngoài như Puskin, Bai rơn, Henrich Hainơ, Bạch Cư Dị, Lý Bạch, Lý Quỳ... cũng rất nên tham khảo.
Sau khi đã thấm đẫm hồn thơ rồi, nhiều khả năng bạn sẽ làm được những bài thơ lâm li, lãng mạn, nhưng na ná thơ của những nhà thơ trên. Thi trường như chiến trường. Bạn cần phải xây dựng phương pháp làm thơ cho riêng mình. Chỉ đến khi đó thơ của bạn mới đứng vững trên thi trường. Có rất nhiều phương pháp làm thơ, nhưng để làm thơ nhanh, nhiều, tốn ít thời gian, có ba phương pháp chính thường được áp dụng, đó là phương pháp tổng quát hoá, phương pháp tổ hợp và phương pháp thay thế.
Như các bạn đã biết, số người biết làm thơ ngày một nhiều. Vậy thì có thể hai người viết hai bài thơ giống nhau về nội dung mà không hề ăn cắp ý của nhau. Để khỏi có sự cãi vã nhau trong văn học, gần đây hội liên hiệp các nhà thơ thế giới đã họp và thống nhất một điều: hai bài thơ X, Y gọi là khác nhau (hoàn toàn độc lập với nhau) nếu như tìm được ở trong X một chữ (dù chỉ là một) mà chữ đó không có trong Y và ngược lại. Nhờ có việc khẳng định này mà xuất hiện phương pháp tổng quát hoá trong thơ và nó tỏ ra đặc biệt có ích. Ví dụ, bạn cần làm thơ đăng báo, bạn hãy chịu khó viết một bài thơ tổng quát kiểu này
A + B
A yêu B, B cũng yêu A
Ai ai cũng thấy thật là đẹp đôi
B xinh, A cũng tuyệt vời
B cười, A há mồm ngồi ngắm B
Đến số báo thứ 2, bạn thay A = Anh, B = Em, bạn sẽ có một bài về một mối tình cụ thể khá sinh động như sau:
Anh yêu em, em cũng yêu anh
Ai ai cũng thấy thật là đẹp đôi
Em xinh, anh cũng tuyệt vời
Em cười, anh há mồm ngồi ngắm em
Đến các số báo sau, bạn chỉ cần viết thế này:
Thơ, xin xem lại số báo 1, với B = Bướm, A = Hoa, hoặc B = Thiên, A = Nga... Quả là dễ dàng phải không.
Để thơ đa dạng hơn, cùng với phương pháp tổng quát hoá, cần tìm đến phương pháp tổ hợp. Nếu để ý một chút, bạn sẽ thấy thơ tình thường lặp đi lặp lại mấy từ: anh, em, yêu đương, thiên đường, và tất nhiên, tình yêu không thể thiếu chiếc giường. Toán học đã cho biết tổ hợp của n phần tử sẽ cho rất nhiều phương án khác nhau. Viết tất cả những từ này vào những mảnh giấy khác nhau, kèm theo một số từ để bổ sung khác, cho vào trong một cái mũ và xóc đều, sau đó nhặt ra, ta sẽ được một bài thơ kiểu như thế này:
Anh sẽ đưa em lên thiên đường
Thiên đường của những kẻ yêu đương
Và rồi trên đó thiên đường đó
Anh sẽ tìm mua một chiếc giường
Xóc mũ một lần nữa, ta sẽ có bài thơ thứ hai
Anh sẽ tìm mua một chiếc giường
Chiếc giường tên gọi “cặp uyên ương”
Và rồi trên đó giường êm đó
Anh sẽ đưa em lên thiên đường
Số lượng từ càng nhiều, số bài thơ ta có sẽ càng nhiều và càng phong phú.
Phương pháp tổng quát hoá và tổ hợp cho năng suất thơ rất cao, tuy nhiên, những bài thơ này không có được tính đột phá lớn. Để có những bài thơ sáng tạo, bạn có thể chuyển sang phương pháp thay thế.
Từ mấy nghìn năm trước, theo quan điểm y học cổ truyển Trung hoa, tình yêu có nguồn gốc từ quả thận. Đến thời văn minh Hy lạp và La mã, con người cho rằng tình yêu bắt nguồn từ đôi mắt và đôi tai. Suy nghĩ này được duy trì cho đến thế kỷ 18, không hiểu tại sao người ta chuyển tình yêu sang trái tim. Quan điểm sai lầm này được phản ánh rộng rãi trong văn thơ đương thời cho đến tận bây giờ. Thực ra, tình yêu xuất phát từ dạ dày. Người Đức đã tìm ra một phần chân lý khi phát biểu: “tình yêu của người đàn ông đi qua dạ dày”. Chắc chắn trong thế kỷ 21 này, khoa học sẽ chứng minh được điều đó.
Sau khi được trang bị một quan điểm khoa học và cách mạng như vậy, bạn hãy tìm tất cả những áng văn thơ có “trái tim” và thay bằng “dạ dày”, chắn chắn bạn sẽ có những vần thơ vừa trữ tình vừa cách mạng. Chẳng hạn như về tình yêu nhân loại:
Ôi dạ dày em dạ dày vĩ đại
Còn một hạt cơm còn bóp mãi
Không phải cho em cho lẽ phải trên đời
Cho quê hương em, cho tổ quốc, loài người
Hay về tình yêu nam nữ
Đường vào dạ dày không giống đường xe lửa
Không có nhà ga, không có con tàu
Đường vào dạ dày chỉ có vực sâu
Anh đã muốn vào em đâu ngăn cản.
Để tỏ tình với một cô gái, thay vì thề thốt nọ kia nghe rất sáo rỗng mà chưa chắc đã được tin, bạn hãy ngỏ lời thế này:
“Bông hồng của anh, bông huệ của anh, dạ dày của anh, anh yêu em chân thành và say đắm. Anh nguyện cùng em dầm trong tuyết sương, băng qua sa mạc, vượt qua bão tố để bên nhau đi đến lâu đài hạnh phúc của tình yêu. Không gì có thể ngăn cản được chúng ta khi hai dạ dày co bóp chung tần số”.
Chắc chắn nàng sẽ vô cùng xúc động và không ngại ngần gì mà không trao nguyên cả dạ dày nàng cho bạn.
(Source: Long Tuyển)
Thật khó có một định nghĩa về một nhà thơ lãng mạn. Có người bảo nhà thơ lãng mạn là một thùng cát lọc nước đục thành trong. Người thì bảo nhà thơ lãng mạn là những con men rượu từ những chất bột bình thường cho con người cái chất lỏng say say. Năm 1963, trên một tạp chí văn học phương Tây một nhà thơ nổi tiếng đã cho một định nghĩa mới về các nhà thơ lãng mạn và định nghĩa này chẳng bao lâu được nhiều người công nhận. Theo ông ta, một “nhà thơ lãng mạn” chẳng khác gì một con bò sữa, từ những phế liệu của đời như cỏ xanh, lúa mọt, lõi ngô... cho loài người những dòng sữa mát và bổ. Thật là một cách so sánh đúng đắn. Cũng những cỏ xanh, lõi ngô ấy nếu chúng ta đem cho bò đực ăn thì nó sẽ cho ra thứ hoàn toàn không phải là sữa. Trong thực tế, số lượng bò sữa rất ít, trong khi bò đực rất nhiều. Đa số chúng ta đều là bò đực, kể cả tôi. Vấn đề là phải có một “tâm hồn lãng mạn” kiểu bò sữa. Để thấy rõ sự khác nhau về sản phẩm đầu ra giữa bò sữa và bò đực từ chất liệu cỏ xanh ta hãy xét một ví dụ:
Những ai đã từng trượt băng thì thấy đấy là một trò chẳng có gì thú vị, đôi khi còn nguy hiểm. Trời lạnh, chân đau, ngã dập lưng, va vấp nhau luôn xoành xoạch. Một chú bò đực từ những điều kiện đã cho ấy chắc chắn sẽ cho ra đời một thành phẩm kiểu này
Em trượt anh trượt cùng bọn Tây
Trời đất quay cuồng mồm sưng tấy
Vấp ngã bao lần còn cố dậy
Cái tuổi hai mươi khoẻ thật đấy
Nhưng cũng trong điều kiện ấy, bò sữa - “nhà thơ lãng mạn” lại có thể thốt ra những vần rất tuyệt
Em bay anh liệng má hây hây
Trời mây nghiêng ngả lòng ngất ngây
Vấp ngã bao lần vẫn đứng dậy
Ôi tuổi hai mươi đẹp từng giây
Sự khác nhau thật là rõ ràng.
Không chỉ sáng tác thơ, dịch thơ cũng như vậy. Đơn cử một “bò sữa” đầu đàn trong nền thơ ca Mỹ, Langstons Hughes, cho ta một loại cỏ xanh thế này
Dreams (Langston Hughes)
Hold fast to dreams
For if dreams die
Life is a broken-winged bird
That can not fly
Hold fast to dreams
For when dreams go
Life is a barren field
Frozen with snow
Từ cỏ xanh trên cánh đồng nhà Langston, bò sữa và bò đực cho ra những sản phẩm khác nhau. Một loại cho ra sản phẩm kiểu này
Ước mơ xin níu chặt
Kẻo mơ vuột tầm tay
Đời thành chim gãy cánh
Ngập ngừng chẳng dám bay
Ước mơ xin níu chặt
Kẻo mơ vỗ cánh bay
Đời hoá đồng hoang lạnh
Đông cứng trong tuyết dầy
Còn loại kia cho ra sản phẩm kiểu này:
Tóm mơ thật chặt em ơi
Kẻo không nó chết toi đời nhà ma
Đời khi ấy gãy cánh gà
Đi còn đếch nổi nữa là đòi bay
Ôm mơ thật chặt trong tay
Kẻo không nó trốn, nó bay mất giờ
Đời thành cằn cỗi xác xơ
Tuyết phủ trắng xoá hờ hờ lạnh ghê.
Qua nói chuyện với nhiều nhà thơ nổi tiếng, tôi rút ra được mấy điều mà họ vẫn làm để có được một tâm hồn thi sĩ. Phần lớn họ trước khi đến với thơ tâm hồn đều khô cằn, nứt nẻ. Nhưng họ sớm cày sâu, phơi nỏ, đập nhỏ, tưới nước, và bón, bón nữa, bón mãi... nên chẳng bao lâu họ có tâm hồn màu mỡ, phì nhiêu. Họ là những người đầy ý chí, nghị lực, luôn đè nén tâm hồn, bắt nó phải xa rời cuộc sống thực tế, biết đặt tâm hồn lên trên lương tâm. Có như vậy mới có thể trở thành bò sữa. Đã có một con bò sữa, bạn hãy chăm sóc cho nó khoẻ mạnh, đồng thời phải lai tạo với bò đực để có những con khác tốt hơn. Làm như vậy, sớm muộn bạn cũng sẽ có một đàn bò sữa.
Các phương pháp để trở thành bò sữa
Trong thực tế, một số bò đực đã thắc mắc rằng:
“Tại sao tôi đã chăm bón, tưới nước, đè nén tâm hồn v.v. thường xuyên mà vẫn không có được tâm hồn thi sĩ? hơn nữa, tâm hồn tôi hiện giờ đang toả ra mùi của những thứ tôi đã bón cho nó”.
Về vấn đề này, có một câu nói không hoàn toàn chính xác trong ngữ cảnh này của Lê nin: “Nhiệt tình cộng với ngu dốt bằng phá hoại”. Tất nhiên các bò đực không ngu dốt. Trở ngại ở đây cũng giống như trồng cây lúa, ta đã biết bón phân, tưới nước, nhưng chưa biết kỹ thuật canh tác nên vẫn chưa thu hoạch được một vụ mùa bội thu. Về kỹ thuật canh tác, nên đọc thật nhiều những tác phẩm kinh điển như Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm, tuyển tập Xuân Diệu, Xuân Quỳnh, Bút Tre và nhiều nhà thơ Việt Nam khác. Các nhà thơ nhà văn nước ngoài như Puskin, Bai rơn, Henrich Hainơ, Bạch Cư Dị, Lý Bạch, Lý Quỳ... cũng rất nên tham khảo.
Sau khi đã thấm đẫm hồn thơ rồi, nhiều khả năng bạn sẽ làm được những bài thơ lâm li, lãng mạn, nhưng na ná thơ của những nhà thơ trên. Thi trường như chiến trường. Bạn cần phải xây dựng phương pháp làm thơ cho riêng mình. Chỉ đến khi đó thơ của bạn mới đứng vững trên thi trường. Có rất nhiều phương pháp làm thơ, nhưng để làm thơ nhanh, nhiều, tốn ít thời gian, có ba phương pháp chính thường được áp dụng, đó là phương pháp tổng quát hoá, phương pháp tổ hợp và phương pháp thay thế.
Như các bạn đã biết, số người biết làm thơ ngày một nhiều. Vậy thì có thể hai người viết hai bài thơ giống nhau về nội dung mà không hề ăn cắp ý của nhau. Để khỏi có sự cãi vã nhau trong văn học, gần đây hội liên hiệp các nhà thơ thế giới đã họp và thống nhất một điều: hai bài thơ X, Y gọi là khác nhau (hoàn toàn độc lập với nhau) nếu như tìm được ở trong X một chữ (dù chỉ là một) mà chữ đó không có trong Y và ngược lại. Nhờ có việc khẳng định này mà xuất hiện phương pháp tổng quát hoá trong thơ và nó tỏ ra đặc biệt có ích. Ví dụ, bạn cần làm thơ đăng báo, bạn hãy chịu khó viết một bài thơ tổng quát kiểu này
A + B
A yêu B, B cũng yêu A
Ai ai cũng thấy thật là đẹp đôi
B xinh, A cũng tuyệt vời
B cười, A há mồm ngồi ngắm B
Đến số báo thứ 2, bạn thay A = Anh, B = Em, bạn sẽ có một bài về một mối tình cụ thể khá sinh động như sau:
Anh yêu em, em cũng yêu anh
Ai ai cũng thấy thật là đẹp đôi
Em xinh, anh cũng tuyệt vời
Em cười, anh há mồm ngồi ngắm em
Đến các số báo sau, bạn chỉ cần viết thế này:
Thơ, xin xem lại số báo 1, với B = Bướm, A = Hoa, hoặc B = Thiên, A = Nga... Quả là dễ dàng phải không.
Để thơ đa dạng hơn, cùng với phương pháp tổng quát hoá, cần tìm đến phương pháp tổ hợp. Nếu để ý một chút, bạn sẽ thấy thơ tình thường lặp đi lặp lại mấy từ: anh, em, yêu đương, thiên đường, và tất nhiên, tình yêu không thể thiếu chiếc giường. Toán học đã cho biết tổ hợp của n phần tử sẽ cho rất nhiều phương án khác nhau. Viết tất cả những từ này vào những mảnh giấy khác nhau, kèm theo một số từ để bổ sung khác, cho vào trong một cái mũ và xóc đều, sau đó nhặt ra, ta sẽ được một bài thơ kiểu như thế này:
Anh sẽ đưa em lên thiên đường
Thiên đường của những kẻ yêu đương
Và rồi trên đó thiên đường đó
Anh sẽ tìm mua một chiếc giường
Xóc mũ một lần nữa, ta sẽ có bài thơ thứ hai
Anh sẽ tìm mua một chiếc giường
Chiếc giường tên gọi “cặp uyên ương”
Và rồi trên đó giường êm đó
Anh sẽ đưa em lên thiên đường
Số lượng từ càng nhiều, số bài thơ ta có sẽ càng nhiều và càng phong phú.
Phương pháp tổng quát hoá và tổ hợp cho năng suất thơ rất cao, tuy nhiên, những bài thơ này không có được tính đột phá lớn. Để có những bài thơ sáng tạo, bạn có thể chuyển sang phương pháp thay thế.
Từ mấy nghìn năm trước, theo quan điểm y học cổ truyển Trung hoa, tình yêu có nguồn gốc từ quả thận. Đến thời văn minh Hy lạp và La mã, con người cho rằng tình yêu bắt nguồn từ đôi mắt và đôi tai. Suy nghĩ này được duy trì cho đến thế kỷ 18, không hiểu tại sao người ta chuyển tình yêu sang trái tim. Quan điểm sai lầm này được phản ánh rộng rãi trong văn thơ đương thời cho đến tận bây giờ. Thực ra, tình yêu xuất phát từ dạ dày. Người Đức đã tìm ra một phần chân lý khi phát biểu: “tình yêu của người đàn ông đi qua dạ dày”. Chắc chắn trong thế kỷ 21 này, khoa học sẽ chứng minh được điều đó.
Sau khi được trang bị một quan điểm khoa học và cách mạng như vậy, bạn hãy tìm tất cả những áng văn thơ có “trái tim” và thay bằng “dạ dày”, chắn chắn bạn sẽ có những vần thơ vừa trữ tình vừa cách mạng. Chẳng hạn như về tình yêu nhân loại:
Ôi dạ dày em dạ dày vĩ đại
Còn một hạt cơm còn bóp mãi
Không phải cho em cho lẽ phải trên đời
Cho quê hương em, cho tổ quốc, loài người
Hay về tình yêu nam nữ
Đường vào dạ dày không giống đường xe lửa
Không có nhà ga, không có con tàu
Đường vào dạ dày chỉ có vực sâu
Anh đã muốn vào em đâu ngăn cản.
Để tỏ tình với một cô gái, thay vì thề thốt nọ kia nghe rất sáo rỗng mà chưa chắc đã được tin, bạn hãy ngỏ lời thế này:
“Bông hồng của anh, bông huệ của anh, dạ dày của anh, anh yêu em chân thành và say đắm. Anh nguyện cùng em dầm trong tuyết sương, băng qua sa mạc, vượt qua bão tố để bên nhau đi đến lâu đài hạnh phúc của tình yêu. Không gì có thể ngăn cản được chúng ta khi hai dạ dày co bóp chung tần số”.
Chắc chắn nàng sẽ vô cùng xúc động và không ngại ngần gì mà không trao nguyên cả dạ dày nàng cho bạn.
(Source: Long Tuyển)