Vài nét sơ lược về Nhạc truyền thống Nhật Bản

[MyDyingDoom]

Vài nét sơ lược về Nhạc truyền thống Nhật Bản


Lịch sử về nhạc truyền thống Nhật Bản rất đa dạng và phong phú. Rất nhiều loại hình âm nhạc đã du nhập vào Nhật từ Trung Quốc cách đây hơn 1000 năm, nhưng qua năm tháng, chúng đã được thay đổi hoàn toàn, và mang phong cách rất Nhật Bản. Các nhạc cụ đã được cải tiến và làm mới để đáp ứng nhu cầu của từng địa phương, và trong số chúng, những nhạc cụ quan trọng nhất là shamisen, shakuhachi, và koto.

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/shamisen.jpg

Đàn shamisen khá giống với guitar; nó có một cái cần thon dài và một thân đàn nhỏ hình vuông, được căng da bên trên. Nó có ba dây và âm độ được điều chỉnh bằng một chốt chỉnh âm ở phía trên đầu, giống với guitar và violin.

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/bachi.gif

Người nhạc công không gảy đàn bằng ngón tay, mà dùng một miếng gảy lớn hình tam giác. Đàn shaminsen thường xuyên được sử dụng để đệm hát ở rất nhiều thể loại.

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/shakuhachi.jpg

Shakuhachi là một loại sáo tre, người nhạc công sẽ thổi vào phần đầu ống để sáo phát ra tiếng. Shakuhachi có 4 lỗ ở phía trước và 1 lỗ ở phía sau, vì vậy đôi khi người phương Tây cũng gọi nó là "sáo tre 5 lỗ". 5 cái lỗ này đủ để tạo ra các nốt trong mọi âm vực; trên thực tế, số lượng lỗ thổi nhỏ đã khiến âm thanh của shakuhachi trở nên réo rắt, đôi phần khá chói tai.

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/koto.jpg

Koto là một nhạc cụ lớn làm bằng gỗ, gồm có 13 dây. Nó dài khoảng 1m60-2m, và rộng khoảng 20cm. Mặt đàn cong, âm thanh được tạo ra nhờ ngựa đàn có thể thay đổi vị trí ở dưới các dây. Người nhạc công đeo móng giả để chơi, tương tự khi chơi guitar. Tay trái ấn dây xuống để luyến thanh hoặc tạo những hiệu ứng khác.

Các sử gia cho rằng koto ra đời vào khoảng thế kỉ XV - XIII trước Công nguyên ở Trung Quốc. Ban đầu chúng chỉ có 5 dây, sao đó tăng lên 12, và cuối cùng là 13 dây. Đó là đàn koto 13 dây được du nhập vào Nhật trong thời Nara (710-794).

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/presentation.jpg

Ban đầu, koto thường được chơi cùng với các nhạc khí bộ dây và bộ khí khác, nhưng sau này, người ta đã dùng nó để độc tấu. Nó cũng thường được chơi với shamisen và shakuhachi hoặc để đệm hát.

Nhưng thật đáng buồn là người Nhật Bản hiện đại không mấy khi được trực tiếp nghe loại nhạc cụ này chơi sống. Tuy nhiên, một số trường phổ thông đã đưa nhạc truyền thống và chương trình giảng dạy, thậm chí còn tổ chức những buổi đi xem biểu diễn văn hóa truyền thống ở nhà hát.

Trong các loại nhạc cụ truyền thống, koto có lẽ là loại nhạc cụ quen thuộc và phổ biến nhất. Trong những ngày lễ hội đầu năm "Haru no Umi", người ta thường song tấu shakuhachi làm nhạc nền, và vào mùa hoa anh đào (sakura) nở rộ, mọi người thường được nghe giai điệu quen thuộc "Sakura Sakura" (http://japanest.com/forum/showthread.php?t=5) chơi bằng đàn koto.

[MyDyingDoom]

Đàn koto

Đã từ lâu, tên những bộ phận của đàn koto được quyết định đặt theo các bộ phận của con rồng bị phong ấn dưới lòng đất theo truyền thuyết của người Nhật. Một số tên bộ phận được viết bằng Hán tự, có nghĩa là "lưỡi rồng", "trán rồng" và "sừng rồng".

Ryuko (lưng rồng):

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/koto-head.jpg

Bộ phận này là thân đàn chính của koto. Người nhạc công sẽ gảy dây đàn bằng tay phải, và gảy bên phải của ji, ngựa đàn bên dưới dây.

Ryubi (đuôi rồng):

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/koto-back.jpg

Sau khi gảy koto, các dây đàn rung lên, truyền xung động đến các lỗ trong thân đàn và được cộng hưởng, phần dây còn thừa lại cũng được mắc ở đây. Chúng được cuộn thành hai bó - một cuộn 6 dây, một cuộn 7 dây - cách ly với các dây sau đó.

Ji (ngựa đàn):

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/hashira.jpg

Những cột chống này có thể trượt lên/xuống theo thân đàn để điều chỉnh âm thanh. Với những đỉnh chữ V để giữ dây, chúng cũng làm nhiệm vụ truyền sóng âm từ dây đến thân đàn koto, làm âm tròn đầy và phong phú hơn.

Tsume (móng):

http://web-jpn.org/kidsweb/virtual/koto/tsume.jpg

Người nhạc công không chơi koto trực tiếp bằng ngón tay, mà đeo vào ngón tay ba tsume: ngón trỏ, ngón giữa và ngón tay của tay phải, và dùng chúng để gảy dây đàn.

[Fuyu_no_hana]

Nhìn shamisen giống đàn nguyệt của nước mình :) Còn đàn koto thì giống đàn tranh. Những nước châu Á có những nhạc cụ truyền thống giống nhau vì văn hóa nhiều tương đồng mà. MDD còn kím được thông tin nào về nhạc truyền thống của JP nữa thì post nha ;;)

[MyDyingDoom]

Uh, hầu như là đều từ Trung Quốc ra hết, có điều VN mình đặc biệt là có đàn bầu, ko đâu có. :D Còn nói chung sau khi du nhập, các nhạc cụ đều được cải tiến phù hợp với văn hóa từng nước.

[MyDyingDoom]

Đàn Koto


http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-home.gif

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-sekiheki-solo.au
Tiếng đàn Koto (113kb.au)
"Sekiheki-no-hu",
Nakanoshima Kin'ichi sáng tác


http://www.threeweb.ad.jp/~green/sample7.gif

Koto là gì?

Giới thiệu về đàn Koto:

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-body.jpeg

Koto là một loại đàn Tam thập lục. Nó đã từng được dùng như một nhạc khí chính trong dàn nhạc thính phòng, chơi theo lối nhạc cổ truyền Nhật Bản.

Chiều dài của Koto vào khoảng 180cm. Một cái đàn Koto truyền thống có 13 dây, được căng ngang qua 13 thanh ngựa đàn có thể dịch chuyển được ở suốt dọc chiều dài đàn. Người chơi điều chỉnh âm cơ bản của đàn bằng cách di chuyển 13 ngựa đàn này trước khi chơi.

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-zinarabi.jpeg

Lịch sử của Koto:

Vào khoảng thế kỉ VII đến thế kỉ VIII, những đại sứ văn hóa được gửi tới Trung Quốc để học và lĩnh hội hệ thống văn hóa - chính trị của nước này. Họ cũng đã mượn một số nhạc cụ, trong số đó có Cheng (Koto). Thời gian đầu, loại đàn này chỉ được chơi trong cung đình, sau đó nó được chơi chủ yếu bởi những nhạc công mù (hầu hết những dòng nhạc Nhật tiền cận đại đều được những nhạc công mù, thầy tu và người trong hoàng cung chơi).

Vào thế kỉ XVII (thời Edo), Yatsuhashi Kengyo (1614-1685), một trong những bậc thầy chơi Koto trong giới nhạc công mù, đã thành công trong việc chuyển Koto thành nhạc cụ độc tấu. Và vì vậy ông được biết đến như cha đẻ của phong cách chơi Koto hiện đại. Ông đã sáng tác rất nhiều nhạc phẩm cho đàn Koto, và trong số đó, rất nhiều bản nhạc vẫn được chơi cho đến ngày nay. Một trong những nhạc phẩm nổi tiếng nhất của ông là
http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif "Roku-dan (6 bản biến tấu)" (Koto - 165K) (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-rokudan4.au).

Vào thế kỉ XX, Michio Miyagi (1894-1956), cũng là một nhạc công Koto mù, đã đưa phong cách nhạc phương Tây vào âm nhạc của Koto. Bản nhạc nổi tiếng thế giới của ông mang tên "Haru-no-umi (Biển mùa xuân)", ban đầu được sáng tác cho Koto và Shakuhachi (một loại sáo làm từ tre), nhưng nó cũng được chơi bằng Koto và flute, hoặc violin.

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif "Isuzugawa (Sông Isuzu)" sáng tác bởi Michio Miyagi (đàn Koto - 153K) (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-isuzugawa.au)

[MyDyingDoom]

Chơi đàn Koto như thế nào

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-kotohontai.gif

1. Ngồi trước đàn:

Vị trí ngồi chơi đàn Koto là thẳng trước mặt đàn, về phía bên phải của nhạc cụ này. Người hơi ngả về trước, gảy vào khoảng 3-5cm của dây đàn tính từ bên phải. Cách chơi Koto truyền thống là đặt phần cuối đàn bên phải lên một chiếc đệm nhỏ, như vậy nhạc cụ này sẽ cao hơn mặt chiếu Tatami khoảng 8cm. Trong trường hợp này thì đặt đầu gối trên chiếu Tatami.

Ngày nay, một số nhạc công thích đặt Koto lên một chiếc giá đỡ, còn họ ngồi trên ghế để chơi (khá giống phong cách của Trung Quốc, ne?).

2. Đeo vào hai ngón tay và ngón cái của tay phải 3 miếng gảy:

Dây đàn được gảy bằng các miếng gảy làm bằng ngà voi, được gọi là Tsume, trong tiếng Nhật nghĩa là móng. Người chơi sử dụng 3 Tsume, được đeo vào các ngón: trỏ, giữa và cái của bàn tay phải. Hình dạng của Tsume phụ thuộc vào đặc thù của từng trường phái.

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-yamada.jpeg http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-ikuta.jpeg

Ở Nhật có hai trường phái, Yamada (ảnh trái) và Ikuta (ảnh phải). Dấu đỏ trên mỗi bức hình chỉ ra vị trí người chơi sử dụng để gảy dây đàn. Trường phái Yamada thì sử dụng đỉnh miếng gảy, đàn đặt ngang đầu gối. Trường phía Ikuta thì dùng góc trái của miếng gảy ngón cái và góc phải của hai ngón còn lại để chơi, vì vậy để tạo ra âm thanh tốt nhất, người chơi phải ngồi chếch một góc 45 độ về phía trái. Mặc dù theo truyền thống thì những miếng gảy này phải được làm từ ngà voi, nhưng ngày càng khó kiếm được ngà voi, nên giờ đây, người ta dùng nhiều loại vật liệu khác để thay thế.

[MyDyingDoom]

3. Chỉnh âm cơ bản:

Trước khi bắt đầu chơi Koto, người ta phải lên dây cho đàn. Để bắt đầu, 13 ngựa đàn (gọi là Ji) được đặt dưới từng dây đàn, sau đó người ta điều chỉnh chúng cho tới khi các dây đạt được chính xác những âm cơ bản. Cách chỉnh âm cơ bản phổ biến nhất của Koto là: mỗi dây có một tên riêng, bắt đầu từ dây trầm nhất, Ichi(1), Ni(2), San(3), Shi(4), Go(5), Roku(6), Shichi(7), Hachi(8), Ku(9), Jyu(10), To(11), I(12), Kin(13). Năm dây tương đương với một quãng tám. Các # hơi trầm hơn hệ âm của phương Tây. Hãy nghe tiếng Koto của tôi và tự lên dây đàn của bạn nhé!

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif Hira-tyoshi (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-hira.au) ("Rokudan" (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-rokudan4.au) "Midare" (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-midare.au) vân vân)
http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-hira.gif

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif Kokin-tyoshi (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-kokin.au) ("Chidorinokyoku" (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-chidori.au) vân vân)
http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-kokin.gif

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif Hon-kumoi-tyoshi (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-honkumoi.au) ("Kumoinokyoku" (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-honkumoino.au) vân vân)
http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-honkumoi.gif

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif Gaku-tyoshi (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-gaku.au) ("Chikubushima" vân vân)
http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-gaku.gif

Đàn Koto cũng cho phép bạn tự lên dây theo ý mình, giống như khi lên dây cho piano, có thể lên theo từng quãng tám, có thể lên theo hệ 12 âm, hoặc tùy theo ý bạn. Như thế sẽ thú vị hơn cho người nhạc công!

http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/co-sound.gif "Shinsen-chyo-bukyoku"(165K.au) (http://www.asahi-net.or.jp/~NP5Y-HRUC/kt-shinsen.au)

[minhttam]

co ve giong dan tranh cua vietnam phai ko cac ban?nhung khac ma ha

[[-d.k-]]

Nghe tiếng hay ghe, quen nữa :D
NGhe trong trong ^^

[MyDyingDoom]

Koto hay đàn tranh thì cũng chỉ là một thôi, có chăng thì chỉ là từ Trung Quốc chuyển giao sang Việt Nam và Nhật Bản sẽ có sự cải tiến theo những hướng khác nhau để phù hợp mỹ cảm của từng dân tộc. Còn về căn bản là giống, vì cùng nguồn gốc.

Lần trước được xem biểu diễn Koto trên TV một lần, thích dã man. Lần này đang mong chờ đến Lễ hội Nhật để xem tiếp. :x

[fri_13th]

giống đàn tranh mà, hồi ở VN đã từng nghịch thử đàn tranh rùi,của bà chị.nghe bà chị gảy đàn tranh hay dã man, nhất là mấy bài nhạc huế.

[zen2506]

Hì hì . mấy hôm nay lang thang trên mạng em tình cờ xem trên wiki thấy ngoài đàn kôt ra Nhật còn có 1 loại đàn khác là Jūshichi-gen . Nó có tận 17 dây , ra đời vào 1921 từ nghệ sĩ Michiko Miyagi . Đàn Jūshichi-gen khá thịnh hành ở Nhật và âm của nó trầm hơn koto nên nó được gọi là bass koto ^___^

[Ren Shuyamaru]

Shuya đang sưu tầm tài liệu để dịch về những loại nhạc cụ, có thể là không hết nhưng sẽ cố gắng thật nhiều và chi tiết, mong các bạn ủng hộ ^_^!