PDA

View Full Version : Vị “cuồng Thánh” nổi danh của Thiền tông Nhật Bản



nic-chan
04-11-2011, 02:26 PM
(Phunutoday) - Trong lịch sử hàng ngàn năm của Thiền tông Nhật Bản, Ikkyu Sojun (còn gọi là Nhất Hưu Tông Huyền) là một cái tên không thể không nhắc tới. Vẫn được xếp vào như là một thiền sư của dòng thiền Lâm Tế, hệ phái Đại Đức tự, tuy nhiên, với phong thái thoát tục, không câu nệ cổ pháp, Ikkyu Sojun đả phá tất cả những nghi lễ, tục lệ giáo điều và tẻ nhạt của các thiền viện lớn mà ông cho rằng nó đang trên đường tàn lụi.

Dù những câu chuyện về thiền sư Ikkyu Sojun còn lưu truyền cho tới ngày nay thật có, hư cấu có, song có một điều chắc chắn rằng, không phải ngẫu nhiên người đời lại đặt cho Ikkyu Sojun cái biệt danh “Cuồng Thánh”…

1. Ikkyu Sojun sinh vào một ngày đầu năm 1394. Tương truyền, cậu là con trai của vị Hoàng đế trẻ Go-Komastsu (1377 - 1433), tuy nhiên, mẹ của Ikkyu vốn là một thị nữ trong cung đã bị hoàng thất hắt hủi vì nguồn gốc thấp hèn từ khi mang thai cậu dù bà rất được Hoàng đế yêu thích. Cũng vì lý do này, ngay từ khi sinh ra, Ikkyu Sojun đã được ghi tên vào sổ bộ thường dân chứ không phải là một hoàng tử như những người con khác của Nhật hoàng. Tuy nhiên, có lẽ đây lại là cơ duyên giúp nước Nhật có được một thiền sư vĩ đại.


http://phunutoday.vn/dataimages/201111/original/images573593_Ikkyu.jpg
Ikkyu Sojun

Năm lên 5 tuổi, Ikkyu Sojun được mẹ gửi tới chùa Ankoku, một thiền viện ở Tokyo. Đây là một sự lựa chọn sáng suốt vì một khi ở thiền viện, Ikkyu Sojun không chỉ nhận được một sự giáo dục tốt mà còn giúp cậu bé tránh được sự truy sát của các thế lực trong triều đình nhằm diệt trừ những đối thủ có thể tranh giành ngôi báu với mình. Tại ngôi chùa Ankoku, Ikkyu Sojun được học tất cả các kinh điển Phật giáo cũng như các sách kinh điển khác của Trung Hoa và Nhật Bản. Là một cậu bé thông minh và sáng dạ, tuy nhiên, ngay từ bé, Ikkyu Sojun đã tỏ ra là một cậu nhóc cực kỳ bướng bỉnh và đôi khi quá quắt.

Không lâu sau khi vào chùa, sư trụ trì ra lệnh cho Ikkyu Sojun đi tắt những cây nến trên bàn thờ trước khi vào đi ngủ. Khi Ikkyu Sojun trở lại để thưa rằng công việc đã xong, sư trụ trì hỏi: “Con tắt nến bằng cách nào?”. Ikkyu Sojun đáp: “Con thổi tắt”. Sư trụ trì lập tức quát: “Đừng có bao giờ làm như thế. Điện phật là chốn linh thiêng, còn hơi thở của chúng sinh thì nhơ bẩn. Phải tắt nến bằng cách phất tay hoặc dùng quạt”. Ikkyu Sojun cúi đầu đi ra. Sáng ngày hôm sau, khi sư trụ trì bước vào chính điện để làm lễ sáng thì ông thấy Ikkyu Sojun đang tụng kinh nhưng lại ngồi quay lưng về phía bàn thờ Phật.

Sư trụ trì giận dữ la lớn: “Con làm gì vậy, thằng nhỏ ngốc nghếch kia?”. Ikkyu Sojun bình tĩnh đáp: “Thầy dạy con là hơi thở chúng sinh thì nhơ bẩn và đừng hướng thẳng về phía tôn tượng của các Phật. Làm sao con tụng kinh mà không thở được?”. “Cái này thì khác” - ông thầy chưng hửng nói, đồng thời ra lệnh cho Ikkyu Sojun quay mặt về bàn thờ và tiếp tục tụng kinh.

Tiếng tăm chú tiểu Ikkyu Sojun thông minh xuất chúng tới tai tướng quân Yoshimitsu (1358 - 1408) và ông cho triệu Ikkyu Sojun tới lâu đài để gặp mặt. Khi Ikkyu Sojun bước vào, tướng quân mỉm cười nói: “Ta nghe nói chú tiểu này thông minh lắm. Chú nghĩ chú có thể bắt được cọp không?”. Ikkyu Sojun ngay lập tức tự tin trả lời: “Thưa tướng quân, tôi tin là tôi có thể”. Tướng quân Yoshimitsu cười đắc ý rồi đưa cho Ikkyu Sojun một sợi dây thừng và nói: “Đây là sợi dây. Bắt lấy con cọp đó đi”.

Vừa nói, Yoshimitsu vừa đưa tay chỉ về phía bức tranh vẽ hình con cọp rất lớn treo trong phòng. Biết mình đã mắc bẫy nhưng Ikkyu Sojun vẫn không chịu thua. Không do dự, Ikkyu Sojun bước tới gần bức tranh, sửa soạn sợi dây rồi hô lớn: “Bây giờ, thưa tướng quân, xin ngài hãy xua cọp ra đi”. Tướng quân Yoshimitsu lúc này mới thừa nhận chú tiểu chùa Ankoku quả thực thông minh xuất chúng như lời đồn đại.

Mười năm sau khi tu ở chùa Ankoku, bất mãn với cuộc sống phàm tục và lòng tham của những vị sư lớn trong chùa, năm 1410, chú tiểu Ikkyu Sojun mới 16 tuổi đã quyết định rời bỏ chùa Ankoku để tìm một nơi tu hành xứng đáng hơn.

Ít lâu sau đó, Ikkyu Sojun tìm tới theo học một vị tăng già kỳ dị sống một mình trong túp lều xiêu vẹo trên một ngọn đồi ở ngoại ô Kyoto tên là Keno (Khiêm Ông). Khi còn trẻ, Keno cũng là một vị sư rất khí khái và ngang bướng khi ông từ chối không chịu nhận giấy chứng nhận giác ngộ từ vị chủ một thiền viện tiếng tăm lúc bấy giờ.

Vào thời đó, các giấy chứng nhận này thường được mua hay xin xỏ và nó chỉ được dùng vào một mục đích duy nhất là kiếm một vị trí nào đó trong một ngôi chùa lớn. Vì vậy, việc Keno từ chối nhận ấn chứng đã khiến ông bị loại ra khỏi hệ thống các thiền viện lúc bấy giờ. Tuy nhiên, chính điều đó lại khiến cho Ikkyu Sojun thấy cảm phục Keno hơn. Và đó là lý do Ikkyu Sojun quyết tâm theo học vị sư già cô độc này.

2. Bốn năm sau đó, vào năm 1414, thiền sư Keno viên tịch. Sau khi làm lễ an táng cho thầy, Ikkyu Sojun lang thang khắp Kyoto với tâm trạng buồn chán và thậm chí có lúc có ý định tự sát. Tuy nhiên, chỉ một năm sau, Ikkyu Sojun đã tìm được vị chân sư của mình, ông quyết định tới xin học với thiền sư Keso (1352 - 1428) ở chùa Đại Đức (Daitoku).

Nhưng, khi Ikkyu Sojun tới chùa, nhà sư trẻ đã bị thiền sư Keso từ chối. Ikkyu Sojun kiên trì đứng ở cổng đợi trong vòng 5 ngày kế tiếp. Trong suốt 5 ngày đó, những người gác cổng liên tiếp hắt nước bẩn và dùng chổi đánh đuổi Ikkyu Sojun, song ông nhất định không chịu rời đi. Cuối cùng, thiền sư Keso cũng đã cảm phục lòng kiên trì và nhiệt thành của Ikkyu Sojun và nhận ông làm đệ tử.

Ikkyu Sojun lưu lại đây chín năm và kiên nhẫn chịu đựng phương pháp tu tập rốt ráo và khắc khổ của Keso. Một hôm, khi tham công án thứ 15 của tập “Vô môn quan” với tên là “Động Sơn tam đốn”, Ikkyu Sojun đã ngộ nhập. Không bao lâu sau, trong khi toạ thiền trên một chiếc thuyền, Ikkyu Sojun nghe thấy một con quạ kêu to, bỗng nhiên ngộ đạo. Ikkyu Sojun tới kể với Keso về sự chứng ngộ của mình, vị thầy nghiêm khắc chế giễu: “Ngươi có thể là một A La Hán nhưng ngươi vẫn chưa phải là một tông sư”. Ikkyu Sojun nghe thấy vậy đã thờ ơ trả lời: “Làm A La Hán cũng được với con. Ai cần làm một tông sư?”. Lúc này, Keso mới hài lòng, cười nói: “Ngươi giờ mới thật là một bậc tông sư”.

Theo thông lệ, Keso cũng trao cho Ikkyu Sojun một giấy chứng nhận giác ngộ. Tuy nhiên, tương truyền rằng khi Keso đưa mảnh giấy này cho Ikkyu Sojun, ông đã ném nó xuống đất và nhảy lên trên để phản đối.

Sau đó, Keso đã sai một trong các nữ đệ tử hàng đầu của mình cất giữ hy vọng rằng một ngày nào đó Ikkyu Sojun sẽ dịu lại và đón nhận nó. Sau này khi nghe tin tấm giấy chứng nhận vẫn còn, Ikkyu Sojun đã yêu cầu mang nó tới và xé văn bằng này ra làm nhiều mảnh. Tiếp đó, khi phát hiện ra rằng các đệ tử của mình đã cố gắng gắn các mảnh văn bằng đó lại thì Ikkyu Sojun đã lấy tấm giấy và bỏ vào lò, đốt thành tro.
Hành động không chịu nhân giấy ấn chứng của Ikkyu Sojun là một hành động chống lại tục lệ lâu đời của Thiền tông Nhật.


http://phunutoday.vn/dataimages/201111/original/images573594_00image.jpg

Ikkyu Sojun tin rằng, kinh nghiệm giác ngộ của ai thì chỉ có người ấy biết và không ai có thẩm quyền quyết định được cái thật hoặc giả của kinh nghiệm giác ngộ của mình. Bản thân Ikkyu Sojun trong suốt cuộc đời giáo hóa của mình cũng không ấn chứng cho bất cứ người đệ tử nào. Mặc dù không chịu nhận giấy chứng nhận, song Ikkyu Sojun vẫn ở lại chùa Đại Đức của Keso cho tới khi vị thiền sư này qua đời năm 1428.

Sau khi Keso qua đời, Ikkyu Sojun rời khỏi chùa Đại Đức vì những mâu thuẫn với người đệ tử Yoso của Keso giờ đây đã trở thành trụ trì chùa Đại Đức. Có người nói rằng, Ikkyu Sojun đã ra đi 2 năm trước khi Keso qua đời và điều này buộc Keso phải lựa chọn Yoso làm người truyền pháp của mình. Sau khi Ikkyu Sojun rời khỏi chùa Đại Đức, ông du ngoạn khắp nơi, truyền bá Thiền tông theo cách của riêng mình. Trong suốt thời gian này, có rất nhiều câu chuyện thú vị về việc tùy cơ hoằng hóa và nhạo đời của ông được lưu truyền.

Chuyện kể rằng, một lần nọ, Ikkyu Sojun tới khất thực tại một nhà giàu có với quần áo rách rưới, nhơ bẩn và chỉ nhận được từ vị chủ nhân này có nửa xu. Hôm sau, sư thay y phục thật sang trọng, mặc áo cà sa tía và lại đến khất thực tại nhà giàu có nọ. Trái ngược hẳn với thái độ hôm trước, lần này, Ikkyu Sojun được chủ nhân mời vào nhà và dùng cơm với gia đình.




Ngay khi bước vào trong, Ikkyu Sojun cởi chiếc áo tía ra, đặt nó vào chỗ ngồi mà chủ nhân dành cho mình rồi nói: “Bữa ăn thịnh soạn ngày hôm này không phải dành cho ta mà là cho chiếc áo cà sa tía này”. Cả nhà người hào phú lúc này mới ngớ người, xấu hổ không biết nói gì đành phải cúi đầu tạ lỗi với Ikkyu Sojun.

Tính cách chân thành nhưng tự do phóng túng, không câu nệ vào những tục lệ, nghi lễ cứng nhắc, đó chính là lý do khiến thiền sư Ikkyu Sojun ngày càng được những người mộ đạo yêu quý và tôn sùng.

Tới năm 1456, Ikkyu Sojun nhận lời trụ trì chùa Myoshin nhưng chỉ sống ở một chiếc am nhỏ gần đó. Cũng bắt đầu từ đây, Ikkyu Sojun bắt đầu được các vị tăng dần chấp nhận và tôn kính, ngay cả những người trước đây từng chỉ trích thậm tệ thái độ phóng túng của ông. Vào những năm cuối đời, Ikkyu Sojun được cử làm trụ trì chùa Đại Đức, nơi ông được chứng ngộ. Tuy nhiên, không bao lâu sau, vào năm 1481, thiền sư Ikkyu Sojun viên tịch. Năm đó, ông 87 tuổi.


Bằng Hư

joele
10-11-2011, 07:13 PM
Tu tại tâm, mang lại hạnh phúc cho mọi người chính là hạnh phúc của mình.

A Châu
10-01-2014, 10:17 PM
IKKYU SOJUN (1394 – 1481)

Tác giả John Stevens - NXB Kodansha International in năm 1993 tại Nhật
Việt dịch: Cư Sĩ Nguyên Giác, 2003


http://i952.photobucket.com/albums/ae8/A_Chau_JPN/220px-Portrait_of_IkkyC5AB_by_Bokusai_zps2beeb2e0.jpg (http://s952.photobucket.com/user/A_Chau_JPN/media/220px-Portrait_of_IkkyC5AB_by_Bokusai_zps2beeb2e0.jpg.ht ml)
IKKYU SOJUN

Ikkyu ra đời vào lúc bình minh của ngày đầu của năm 1394. Mặc dù có lời đồn rằng Ikkyu là con trai của vị hoàng đế trẻ Go-Komatsu (1377—1433), vào lúc chào đời cậu bé được ghi vào sổ bộ thường dân. Mẹ của Ikkyu, một phụ nữ chờ việc trong cung đình và được Go-Komatsu yêu chuộng, đã bị sa thải bất công ra khỏi cung điện vì guồng máy của vị hoàng hậu ghen tuông và tay chân bà này. Do vậy, hoàn cảnh ra đời của Ikkyu thì khiêm tốn, mặc dù bản tiểu sử sớm nhất của sư viết rằng ngay cả khi sơ sinh, sư “mang dấu hiệu của một con rồng và dấu ấn của một phượng hoàng.”

Vào lúc 5 tuổi, Ikkyu được gửi vào làm chú tiểu tại Ankoku-ji, một ngôi chùa Thiền Tông ở Kyotọ Nơi đây, sư được bảo đảm có nền học vấn tốt, cũng như được bảo vệ trước các viên chức triều đình lắm mưu và các tướng quân đa nghị Điều này quan trọng trong thời trung cổ Nhật Bản, vì ngay cả đứa con hoang của vị hoàng đế – với hoàn cảnh đúng thời và với những người ủng hộ có quyền lực – vẫn có thể ra giành ngôi vuạ Tại chùa Ankoku-ji, Ikkyu được học kinh điển Phật Giáo và các sách giáo khoa tại Trung Hoa và Nhật Bản. Là một học trò sáng dạ mà thiên tài của mình được mọi người công nhận, Ikkyu cũng là một cậu bé quá quắt và nhanh trí. Nơi đây là vài mẩu chuyện từ những ngày sư còn là chú tiểu.

1. Thầy viện chủ rất thích một loại kẹo đặc biệt và cất kẹo trong một lọ trong phòng thầy, cảnh cáo Ikkyu và các cậu bé khác trong chùa, “Kẹo này đặc biệt cho người lớn, nhưng nếu một đứa nhỏ ăn vào thì sẽ chết liền.”

Ikkyu không mắc bẫy chút nào, và ngay khi viện chủ rời chùa, cậu trút hết lọ ra và chia kẹo này với các bạn. Ikkyu lúc đó còn đập bể một tách trà trong phòng thầy viện chủ. Khi thầy về, thì thấy Ikkyu nước mắt đầm đìa.

Ikkyu khóc nức nở, “Trong khi lau chùi phòng thầy, con vô ý làm bể tách trà quý. Để chịu phạt cho hành vi vô ý đó, con mới nuốt mất viên kẹo độc. Không thấy gì hết, con mới ăn hết kẹo luôn, vì tin là con sẽ chết để chịu phạt. Xui xẻo sao con không chết, nên bây giờ con xin thầy tha lỗi.”

2. Một lần khác, một chú tiểu khác vô ý đánh vỡ một tách trà quý của thầy viện chủ trong khi lau chùi nơi này. Sợ thầy nổi giận, chú này mới nhờ Ikkyu nghĩ kế giúp. “Để đó cho tớ,” Ikkyu nói với chú kia như thế. Khi thầy về chùa, Ikkyu đón thầy nơi cổng.

Chú Ikkyu nói dịu dàng, “Thưa thầy, thầy thường dạy tụi con là cái gì có sinh thì có diệt, và bất cứ cái gì đã có sắc rồi cũng trở về không.”

“Đúng vậy,” thầy đáp. “Đó là sự thật không tránh khỏi của đời sống.”

Ikkyu nói buồn bã, “Thưa thầy, con có một tin buồn trình thầy. Đã tới lúc tách trà thầy thích lìa đời rồi.”

3. Một Phật tử hộ pháp của chùa rất thích áo quần da thú, loại bị xem là trang phục không thích nghi cho Phật tử. Một hôm, khi tới chùa, ông được chào đón bằng một tấm bảng mang dòng chữ, “Các loại đồ da không được vào sân chùa. Ai phạm luật này sẽ bị đánh đòn nặng.” Nhận ra nét chữ của Ikkyu, thiện nam này mới xông vào, nổi giận với nhà sư nhỏ.

“Vậy còn cái trống lớn trong chính điện thì sao?” Phật tử này chất vấn. “Không phải mặt trống bằng da à?”

Ikkyu trả lời, “Đúng vậy. Nhưng chúng ta đánh trống mỗi sáng chiều. Nếu ngài muốn mặc đồ da, ngài sẽ bị đối xử cùng như vậy.”

4. Nhằm trả đũa Ikkyu, vị Phật tử hộ pháp này mời thầy viện chủ và Ikkyu dự một bữa tiệc chaỵ Tuy nhiên, trong tô của Ikkyu, lại có mấy miếng cá. Ikkyu liền nhai ngấu nghiến ngay.

“Khoan, chờ một chút,” vị Phật tử la cậu Ikkyụ “Chú điệu này không biết là tu sĩ Phật giáo không được phép ăn thịt cá?”

“Miệng tôi y hệt như Xa Lộ Kamakura,” Ikkyu đáp. “Những thứ cao và thấp, người bán thịt và người bán rau, tất cả đều chạy tuột xuống không ngại.”

Quyết chơi tay trên cậu bé lanh lợi, vị Phật tử vỗ mạnh vào thanh kiếm của ông.

“Làm sao thứ này sẽ trôi xuống được?” ông hỏi một cách đe dọa.

“Bạn hay thù?” Ikkyu hỏi.

“Thù!” vị Phật tử hét lên.

“Kẻ thù không qua nổi!” Ikkyu nói bướng bỉnh.

“Bạn, rồi sao!” vị Phật tử thốt lên.

Ikkyu ho sặc sụa như đang kẹt trong cổ. “Xin lỗi, cánh cổng mới đóng.”

5. Trong một chuyện kể tương tự, thầy viện chủ đau khổ từ lâu bị cậu Ikkyu bắt gặp đang ăn canh cá.

“Thưa thầy, thầy đã nói là thịt chúng sinh bị cấm tuyệt làm thức ăn trong chùa. Nhưng nếu bây giờ chuyện này không sao,” Ikkyu nói, mắt nhìn tô canh, “thì con cũng muốn ăn một chút.”

“Không, không,” thầy viện chủ nói. “Đây thực sự là một tội lớn cho các chú tiểu ăn thịt cá. Tuy nhiên, trong trường hợp của thầy, thầy thực sự đang thực hiện một tang lễ cho cá.”

“Sao thế?” Ikkyu muốn biết.

“Thầy nói với nó, 'Cá ơi, ngươi bây giờ như một cành cây khô héo. Ngay cả nếu ta thả ngươi, ngươi không bao giờ có thể về lại nước. Tuy nhiên, nếu ta ăn ngươi như dùng thuốc, ngươi có thể đạt Phật quả sớm!”

Vào ngày kế tiếp, cậu Ikkyu tới ngay chợ cá và mua về một con cá chép sống. Vừa khi cậu sắp chặt cá, thầy viện chủ bước vào.

Thầy la lên, “Con làm gì vậy! Sát sanh còn tệ hại gấp 10 lần ăn chúng sanh!”

Ikkyu nói với thầy trong khi cậu nhấc lên con cá đang vùng vẫy, “Không, không, hãy nghe này. Cá ơi, ngươi như một cành cây sống. Nếu ta thả người, ngươi sẽ trốn mất và ta sẽ đói bụng. Hãy để ta thưởng thức ngươi cho bữa ăn tối, còn hơn là để ngươi bơi lội trong nước.”

Nói thế xong, cậu chặt lìa đầu cá và bỏ vào nồi canh.

Một lần nữa bị lộ tính giả hình, thầy viện chủ bực bội không nói gì được. Cách ứng phó khích động như thế đã trở thành kiểu riêng của Ikkyu.

(LND: tác giả John Stevens viết dựa theo cả huyền thoại và lời đồn, nên nhiều chi tiết có thể không đúng với sự thật lịch sử.)


Nguồn: quangduc.com