Acmagiro
17-11-2006, 03:11 PM
Nói đến truyện Kiều của Tố Như,người ta nói đến nhiều giá trị. Xét về nội dung,thì có lẽ truyện Kiều không có gì để nói nhiều như người ta vẫn hay lạm bàn. Giá trị nhân đạo,giá trị tư tưởng,giá trị.... gì đó mà người ta thường gán ghép đó hoàn toàn đúng. Nhưng chẳng mới. Vì cơ bản đó là giá trị mà Thanh Tâm Tài Nhân đặt ra trứớc, Tố Như chỉ dựng lại. Và nếu nhìn ở quan điểm hiện đại,thì các giá trị này cũng chẳng gây đựoc cảm xúc ở con người hiện đại, Bởi người ta đã quá quen thuộc với những tư tưởng kiểu đó qua các tác phẩm văn học từ Đông sang Tây. Giá trị này rất dễ truyền đạt,nó có thể giữ nguyên vẹn khi chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác.
Nhưng,giá trị đích thực và trường tồn mãi mãi với thời gian của Truyện Kiều chính là mặt ngữ văn. Đó là chuẩn mực của tiếng Việt. Tiếng Việt vốn đã hay,nhưng qua bàn tay nhào nặn của Tố Như lại càng thêm sinh động với thể thơ lục bát. Không một người VN nào không cảm thấy hay khi đọc lên âm điệu của những câu thơ lục bát tài tình này. Giá trị đó là bất diệt. Chỉ có Tố Như mới có thể sử dụng tiếng Việt khéo léo và tài tình đến thế,như cặp song kiếm trong tay Miyamoto Musashi,cắt những chỗ cần cắt,chem. những lúc nên chém . Giá trị này rất khó,nếu không muốn nói là không thể truyền đạt cho người thứ hai. Vì vậy nguời Việt đọc Truyện Kiều thấy hay,nhưng khi chuyển sang thứ tiếng khác lại vô vị và nhạt nhẽo.
Việt Nam có Truyện Kiều. Thì Nhật Bản có truyện Genji của nữ sĩ Murasaki Shikibu. Không nguời Nhật nào không biết đến tác phẩm bất hủ này,nó đã đựoc đua vào chương trình giáo dục ở bật phổ thông. Cũng giống như Truyện Kiều, Genji Monogatari không có nhiều giá trị nội dung. Nó chủ yếu miêu tả thế giới nội tâm và cuộc sống của giới quý tộc thời Heian. Nhưng giá trị lớn nhất của nó nằm ở mặt ngữ văn. Qua lời miêu tả của Murasaki Shikibu ta cảm đựoc nhân vật cổ xưa đang sống trong thời hiện đại,với những tình cảm,suy nghĩ nhẹ nhàng và đẹp đẽ của người xưa. Genji Monogatari được xem là quyển tiểu thuyết đầu tiên của nhân loại,sớm hơn phuơng Tây một thời gian dài. Và đó cũng là tác phẩm đầu tiên do nữ giới viết.
Genji Monogatari kể lại cuộc đời của ông hoàng Genji Hikaru trong chốn hoàng cung thời Heian cùng những mối tình của ông. Những người tình của Genji đã đi vào điển tích văn học,như Utsu Semi, Kiri Tsubo, Asagao.... (Nhiều ngừơi nhầm lẫn Genji này với Genji-họ Minamoto có thật trong lịch sử ) Bộ tiểu thuyết được viết bằng cổ ngữ thời Heian và toàn bằng kana. Bởi thời Heian chỉ có nam giới mới đựoc học chữ Hán,còn nữ giới chỉ đựoc dụng kana. Nhưng đó cũng là bước tiến lớn trong việc sử dụng chữ Nhật Kana. Cũng khó mà hình dung đựơc ngày xưa trình độ học vấn của giới nữ lại được chú trọng đến thế. Để cảm được cái hay của tiểu thuyết,các bạn phải đọc nguyên bản cổ văn. Và chủ đề này lập ra với mục đích đó. Và dĩ nhiên cần chút xíu kiến thức về cổ ngữ thời Heian. Tất nhiên có rất nhiều bàn dịch sang tiếng Nhật hiện đại,tiếng Anh,... nhưng chúng thật vô vị. Bản dịch chỉ giúp các bạn hiểu được nội dung mà thôi,ngoài ra không có giá trị đích thực của bản gốc ở mặt ngôn ngữ.
Một đoạn trích
1. Kiritsubo
いづれの御時にか、女御、更衣あま さぶらひたまひけるなかに、いとや ごとなき際にはあらぬが、すぐれて 時めきたまふありけり。
はじめより我はと思ひ上がりたま る御方がた、めざましきものにおと め嫉みたまふ。同じほど、それより 下臈の更衣たちは、ましてやすから 。朝夕の宮仕へにつけても、人の心 のみ動かし、恨みを負ふ積りにやあ りけむ、いとあつしくなりゆき、も 心細げに里がちなるを、いよいよあ ずあはれなるものに思ほして、人の そしりをもえ憚らせたまはず、世の めしにもなりぬべき御もてなしなり
上達部、上人なども、あいなく目 側めつつ、「いとまばゆき人の御お えなり。唐土にも、かかる事の起こ りにこそ、世も乱れ、あしかりけれ と、やうやう天の下にもあぢきなう 人のもてなやみぐさになりて、楊貴 妃の例も引き出でつべくなりゆくに いとはしたなきこと多かれど、かた けなき御心ばへのたぐひなきを頼み にてまじらひたまふ。
父の大納言は亡くなりて、母北の なむいにしへの人のよしあるにて、 うち具し、さしあたりて世のおぼえ はなやかなる御方がたにもいたう劣 ず、なにごとの儀式をももてなした ひけれど、とりたててはかばかしき 後見しなければ、事ある時は、なほ り所なく心細げなり。
先の世にも御契りや深かりけむ、 になく清らなる玉の男御子さへ生ま たまひぬ。いつしかと心もとながら せたまひて、急ぎ参らせて御覧ずる 、めづらかなる稚児の御容貌なり。
Nhưng,giá trị đích thực và trường tồn mãi mãi với thời gian của Truyện Kiều chính là mặt ngữ văn. Đó là chuẩn mực của tiếng Việt. Tiếng Việt vốn đã hay,nhưng qua bàn tay nhào nặn của Tố Như lại càng thêm sinh động với thể thơ lục bát. Không một người VN nào không cảm thấy hay khi đọc lên âm điệu của những câu thơ lục bát tài tình này. Giá trị đó là bất diệt. Chỉ có Tố Như mới có thể sử dụng tiếng Việt khéo léo và tài tình đến thế,như cặp song kiếm trong tay Miyamoto Musashi,cắt những chỗ cần cắt,chem. những lúc nên chém . Giá trị này rất khó,nếu không muốn nói là không thể truyền đạt cho người thứ hai. Vì vậy nguời Việt đọc Truyện Kiều thấy hay,nhưng khi chuyển sang thứ tiếng khác lại vô vị và nhạt nhẽo.
Việt Nam có Truyện Kiều. Thì Nhật Bản có truyện Genji của nữ sĩ Murasaki Shikibu. Không nguời Nhật nào không biết đến tác phẩm bất hủ này,nó đã đựoc đua vào chương trình giáo dục ở bật phổ thông. Cũng giống như Truyện Kiều, Genji Monogatari không có nhiều giá trị nội dung. Nó chủ yếu miêu tả thế giới nội tâm và cuộc sống của giới quý tộc thời Heian. Nhưng giá trị lớn nhất của nó nằm ở mặt ngữ văn. Qua lời miêu tả của Murasaki Shikibu ta cảm đựoc nhân vật cổ xưa đang sống trong thời hiện đại,với những tình cảm,suy nghĩ nhẹ nhàng và đẹp đẽ của người xưa. Genji Monogatari được xem là quyển tiểu thuyết đầu tiên của nhân loại,sớm hơn phuơng Tây một thời gian dài. Và đó cũng là tác phẩm đầu tiên do nữ giới viết.
Genji Monogatari kể lại cuộc đời của ông hoàng Genji Hikaru trong chốn hoàng cung thời Heian cùng những mối tình của ông. Những người tình của Genji đã đi vào điển tích văn học,như Utsu Semi, Kiri Tsubo, Asagao.... (Nhiều ngừơi nhầm lẫn Genji này với Genji-họ Minamoto có thật trong lịch sử ) Bộ tiểu thuyết được viết bằng cổ ngữ thời Heian và toàn bằng kana. Bởi thời Heian chỉ có nam giới mới đựoc học chữ Hán,còn nữ giới chỉ đựoc dụng kana. Nhưng đó cũng là bước tiến lớn trong việc sử dụng chữ Nhật Kana. Cũng khó mà hình dung đựơc ngày xưa trình độ học vấn của giới nữ lại được chú trọng đến thế. Để cảm được cái hay của tiểu thuyết,các bạn phải đọc nguyên bản cổ văn. Và chủ đề này lập ra với mục đích đó. Và dĩ nhiên cần chút xíu kiến thức về cổ ngữ thời Heian. Tất nhiên có rất nhiều bàn dịch sang tiếng Nhật hiện đại,tiếng Anh,... nhưng chúng thật vô vị. Bản dịch chỉ giúp các bạn hiểu được nội dung mà thôi,ngoài ra không có giá trị đích thực của bản gốc ở mặt ngôn ngữ.
Một đoạn trích
1. Kiritsubo
いづれの御時にか、女御、更衣あま さぶらひたまひけるなかに、いとや ごとなき際にはあらぬが、すぐれて 時めきたまふありけり。
はじめより我はと思ひ上がりたま る御方がた、めざましきものにおと め嫉みたまふ。同じほど、それより 下臈の更衣たちは、ましてやすから 。朝夕の宮仕へにつけても、人の心 のみ動かし、恨みを負ふ積りにやあ りけむ、いとあつしくなりゆき、も 心細げに里がちなるを、いよいよあ ずあはれなるものに思ほして、人の そしりをもえ憚らせたまはず、世の めしにもなりぬべき御もてなしなり
上達部、上人なども、あいなく目 側めつつ、「いとまばゆき人の御お えなり。唐土にも、かかる事の起こ りにこそ、世も乱れ、あしかりけれ と、やうやう天の下にもあぢきなう 人のもてなやみぐさになりて、楊貴 妃の例も引き出でつべくなりゆくに いとはしたなきこと多かれど、かた けなき御心ばへのたぐひなきを頼み にてまじらひたまふ。
父の大納言は亡くなりて、母北の なむいにしへの人のよしあるにて、 うち具し、さしあたりて世のおぼえ はなやかなる御方がたにもいたう劣 ず、なにごとの儀式をももてなした ひけれど、とりたててはかばかしき 後見しなければ、事ある時は、なほ り所なく心細げなり。
先の世にも御契りや深かりけむ、 になく清らなる玉の男御子さへ生ま たまひぬ。いつしかと心もとながら せたまひて、急ぎ参らせて御覧ずる 、めづらかなる稚児の御容貌なり。