Goh Ideta và cuộc chơi ánh sáng
Những ngày này, Sàn Art (23 Lý Tự Trọng, Q.1) được nhiều người quan tâm, đến tham quan vì có một không gian khác lạ. Đó là triển lãm sắp đặt ánh sáng Scanning của nghệ sĩ Nhật Bản Goh Ideta.
Loại hình nghệ thuật này không lạ trên thế giới, nhưng đây là lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Anh Lê Quang Đỉnh - một trong những người sáng lập và điều hành phòng tranh cho biết: “Trong số những người đến xem triển lãm, nhiều người thật sự thích thú và nhiệt tình ủng hộ cái mới. Nhưng cũng có nhiều người đến xem vì tò mò và chưa bộc lộ được cảm nhận trước một nghệ thuật lạ so với hội họa kinh điển. Chúng tôi chỉ muốn mang đến cho công chúng những cái mới, giúp họ cảm nhận được sự đa dạng của nghệ thuật. Goh Ideta đã phối hợp với chúng tôi thực hiện được điều này. Hy vọng trong tương lai, công chúng sẽ đón nhận những nghệ thuật mới lạ khác tại Sàn Art”.
Những tác phẩm của Goh Ideta chủ yếu liên quan đến những câu hỏi căn bản của tác giả về mối liên quan giữa nhận thức và sự trải nghiệm. Ý tưởng của anh được xây dựng đơn giản từ những cấu trúc giống như hình học. Anh làm những không gian sắp đặt tạo nên hành lang hay lối đi, hoặc không gian bên trong, qua sự kết hợp với những bộ phận do anh tự sáng tạo để khi có sự hiện diện và phản ứng của người xem sẽ tạo ra những hiệu ứng khác nhau mà mỗi người sẽ trực tiếp cảm nhận theo cách riêng của mình. Những không gian này được thiết kế bằng nhiều vật liệu như gỗ, kim loại, nhựa, vải, cao su…, đôi khi kết hợp cả trình chiếu video và những phương tiện khác. Thời gian gần đây, Goh Ideta thường dùng ánh sáng làm phương tiện chính trong những tác phẩm của mình.
Qua Scanning, Goh Ideta muốn nói về khả năng nhìn thấy và được nhìn thấy. Đây là tác phẩm sắp đặt có sự tác động lẫn nhau giữa tác phẩm mỹ thuật và người xem bằng ánh sáng. Ba thiết bị chiếu ánh sáng tạo nên ba đường thẳng đứng màu trắng trên tường. Với động cơ được kích hoạt bằng phần tử nháy hồng ngoại, khi người xem chuyển động thì những thiết bị ánh sáng tương tự như đèn sân khấu sẽ tự động xoay. Ba đường thẳng trên tường di chuyển ngang qua tường, mỗi đường thẳng di chuyển với tốc độ khác nhau.
Trong căn phòng tối, người xem chỉ có thể thấy được những nơi mà ba vệt thẳng đứng này chạy qua, giống như sự quét hình (scanning). Khi mọi thứ đứng yên, người xem chỉ thấy những đường thẳng bất động trong bóng tối. Nhưng khi chuyển động, người xem sẽ cảm nhận được khoảng không gian bằng những thông tin đã được tích lũy khi nhìn thấy những nơi mà ba vệt ánh sáng chạy ngang qua. Mỗi thiết bị có hai phần tử nháy để có thể xoay vòng, và sẽ dừng lại sau một vài giây khi không được kích hoạt. Nó tạo ra hiệu ứng khác nhau trong cùng một không gian được tác động bởi người xem.
Những đường thẳng này không chỉ quét ngang qua khoảng không gian, mà còn quét ngang qua cả người xem trong phòng. Điều này phá vỡ mối liên hệ giữa chủ thể và khách thể, hay giữa sự nhìn thấy và được nhìn thấy.
Goh Ideta sinh năm 1978, tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Hokkai, thuộc lớp họa sĩ trẻ sớm khẳng định được tên tuổi tại Nhật Bản. Từ năm 1998, khi còn là sinh viên, anh đã thực hiện triển lãm nhóm và cá nhân ở nhiều nơi, gây được sự chú ý trong giới nghệ thuật và công chúng Nhật.
Anh đã được mời đi nhiều nước như Hà Lan, Đan Mạch, Cuba… để trình diễn tác phẩm theo nghệ thuật sắp đặt. Anh đến Việt Nam và thực hiện triển lãm từ sự tình cờ quen biết với họa sĩ Tiffany Chung - thành viên sáng lập của Sàn Art khi họ cùng tham dự các trại sáng tác ở Nhật.
Với tiêu chí dành sân chơi cho những họa sĩ trẻ, tạo điều kiện giao lưu, những người điều hành Sàn Art rất vui khi mời Goh Ideta đến Việt Nam thực hiện triển lãm. Để làm Scanning, Sàn Art phải cung cấp nhiều thông tin về Việt Nam cho Goh Ideta, bản thân anh cũng chủ động tìm hiểu về cuộc sống, lịch sử, văn hóa, nghệ thuật… của Việt Nam. Khi đã nắm được những yếu tố căn bản, Goh Ideta mới triển khai ý tưởng sắp đặt ánh sáng Scanning. Tất cả những vật dụng, thiết bị chiếu sáng đều được anh mang từ Nhật sang.
Trước sự quan tâm của nhiều người dành cho Scanning, dù phải giải thích rất nhiều trước sự thắc mắc của người xem, Goh Ideta tỏ ra rất hào hứng, rất vui khi được công chúng Việt Nam đón nhận. Triển lãm sẽ kéo dài trong tháng 3-2008. Sau triển lãm này tại Việt Nam, anh sẽ còn tiếp tục chuyến du hành, vì Bảo tàng Hà Lan đã mời Goh Ideta sang thực hiện triển lãm trong năm tới.
Theo THU NGÂN
Doanh nhân Sài Gòn Cuối tuần
TTO
