Hãy bảo tồn chứng tích của thiên tai

Một năm đã qua kể từ khi xảy ra trận động đất lớn Đông Nhật Bản. Chúng tôi muốn mãi mãi tiếc thương những người đã mất và lưu giữ những kí ức đau buồn. Và chúng tôi cũng muốn chuyển tới thế hệ tương lai bài học quý báu này.

Vấn đề có nên bảo tồn các tòa nhà, phương tiện giao thông vận tải bị hư hại bởi thiên tai hay không đang được tranh luận. Có những động thái muốn lưu lại cho hậu thế những thứ như các tòa nhà có mang dấu tích ghê gớm của sóng thần với tư cách là biểu tượng của thiên tai.

Tuy nhiên trong việc này cũng có mặt tế nhị. Đó là do đối với những người địa phương thì đó là sự nhắc lại những trải nghiệm buồn thương và làm không ít người “nhớ tới những kí ức của thảm họa động đất”. Ví dụ như ở khu phố Minamisanriku thị trưởng có chủ trương bảo tồn tòa nhà Sở phòng chống thiên tai bị hư hại tuy nhiên do những người có người thân bị thiệt mạng phản đối nên đã quyết định giải thể. Ở thành phố Ishinomaki trong tỉnh cũng có ý kiến muốn bảo tồn cả chiếc xe buýt du lịch cỡ lớn nằm trên mái nhà Kominkan (nhà sinh hoạt cộng đồng của người dân địa phương) nhưng sau khi suy nghĩ đến chi phí để duy trì nó và cảm xúc của người dân địa phương người ta đã dẹp bỏ vào ngày 10 tháng này.

Mặt khác, cũng có tư duy cho rằng nếu như có được sự đồng cảm của địa phương thì việc bảo tồn sẽ có ý nghĩa rất lớn. Ví dụ như, bộ phận chuyên môn học thuật của Hiệp hội xúc tiến Jiopakku Iwate Sanriku đang tìm kiếm khả năng này.

Hiệp hội này được sáng lập vào tháng 2 năm trước nhằm tìm kiếm sự công nhận Jiopakku của bờ biển Sanriku (Công viên tự nhiên có bao gồm các di sản địa chất quý hiếm). Sau động đất, hiệp hội đã suy nghĩ tới việc có thể sử dụng các vật bị hư hại hay không và đã tuyển chọn một số địa điểm ở trong tỉnh Iwate.

Cũng có cả động thái bảo tồn từ phía địa phương. Chủ sở hữu và các đoàn thể địa phương hiện đang có đề án bảo tồn “Khách sạn du lịch Taro” ở thành phố Miyako. Khách sạn được xây 6 tầng có khung thép. Do sóng thần mà tầng 1, 2 chỉ còn trơ lại khung xương và tầng 3, 4 cũng bị hư hại nặng.

Genbaku-dorm (Tòa nhà nguyên tử) của thành phố Hiroshima là đại diện tiêu biểu chuyển tải lịch sử bi thảm với tư cách là tòa nhà còn sót lại. Đã từng có cuộc tranh luận xem có nên giữ lại hay không nhưng những lời ghi trong nhật kí của một nữ sinh trung học nói rằng chỉ có tòa nhà đó mới có thể tố cáo sự đáng sợ của nguyên tử tới thế hệ sau đã thúc đẩy các nhà vận động hòa bình hành động. Bằng quyết nghị của Hội đồng thành phố Hiroshima, tòa nhà đã trở thành vật được bảo tồn và hoạt động quyên góp tiền cũng diễn ra. Bối cảnh phía sau có cả ý nghĩ việc giữ lại tòa nhà là nghĩa vụ đối với những người đã mất bởi bom nguyên tử. Hiện nay nó đã trở thành di sản văn hóa thế giới và biểu tưởng cầu nguyện hòa bình.

Các tòa nhà biểu thị trực tiếp sự công phá của sóng thần mang trong mình tính chân thực và cụ thể khác biệt với ngôn từ và hình ảnh có thể truyền đến chúng ta những trải nghiệm bi thảm. Ý nghĩa của việc bảo tồn là không hề nhỏ. Tuy nhiên dù thế nào thì có được sự thông cảm của người dân địa phương cũng là điều kiện đầu tiên. Khỏi cần phải nói cũng biết phục hưng, tái thiết là thứ ưu tiên hàng đầu. Cần phải tiến hành nghiên cứu mang tính học thuật về các tòa nhà bị hư hại và thu thập lời làm chứng của mọi người. Chúng tôi muốn tiếp nhận ý kiến rộng rãi và suy ngẫm về vấn đề này.

Nguyễn Quốc Vương dịch từ báo Mainichi