Chế độ tuyển dụng nhân công (koyo seido)

[Kasumi]

Nguồn: toiyeunhatban.wordpress.com

Chế độ tuyển dụng nhân công trong thời kỳ Hậu Thế chiến 2 dựa trên 3 yếu tố căn bản: tuyển dụng suốt đời (shushin koyo), cơ chế thâm niên (nenko jyoretsu) và công đoàn.

Tuyển dụng suốt đời: Trong chế độ tuyển dụng đặc thù Nhật Bản, các công ty tuyển nhân viên ngay sau khi tốt nghiệp phổ thông hoặc đại học, và những nhân viên này làm việc cho công ty cho tới khi về hưu. Đây được coi là mối quan hệ lý tưởng nhưng nói chung chỉ hạn chế trong các công ty lớn.

Nhân viên biên chế có thể yên tâm làm việc cho tới khi về hưu, trừ phi vi phạm nội quy của công ty. Khi kinh doanh sa sút, các nhân viên biên chế chỉ bị sa thải khi không còn cách nào khác. Đổi lại sự đảm bảo về công ăn việc làm như vậy, các nhân viên sẵn sàng chấp nhận chuyển sang các bộ phận khác hoặc các chi nhánh khi công việc kinh doanh của công ty kém đi, và đáp lại tích cực bằng cách làm thêm ngoài giờ khi công ty làm ăn phát đạt. Chừng nào nhân viên còn duy trì cam kết như vậy thì giới chủ có trách nhiệm phải đảm bảo chỗ lãm việc ổn định.

Cơ chế thâm niên: Theo cơ chế này, mức lương, cấp bậc và bằng cấp của nhân viên trong một công ty căn cứ vào thời gian làm việc trong công ty đó. Lương khởi điểm phụ thuộc vào kết quả học tập trong trường học, giới tính và loại hình công việc của nhân viên nhưng việc tăng lương và thăng chức chủ yếu dựa vào tuổi và thời gian làm việc tại công ty.

Cơ chế này có từ thời thiếu thốn nhân công trầm trọng trong Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất, khi xưởng đóng tàu hải quân Yokosuka áp dụng như một biện pháp đảm bảo đủ nhân công kỹ thuật lành nghề.

Công đoàn: Công đoàn được thành lập sau Thế chiến 2 do những yếu tố sau: (1) thói gia trưởng của các chủ công ty sau chiến tranh; (2) nhiều điều kiện làm việc đa dạng, ngăn cản sự phát triển của cơ cấu lương dựa trên bằng cấp kỹ thuật và hiệu quả công việc; (3) sự quan tâm của các thành viên công đoàn tới những công việc và thu nhập đảm bảo do chế độ phúc lợi xã hội không đầy đủ của chính phủ.

Các yếu tố này khiến các thành viên công đoàn thích thương lượng với giới chủ ở cấp từng công ty. Việc quản lý theo lối gia trưởng và công đoàn công ty đều ủng hộ cơ chế tuyển dụng suốt đời và khuyến khích sự hòa hợp giữa chủ và nhân công.