Đây là một bài phỏng vấn rất hay, đặc biệt là về Văn hóa Nhật. Mối liên hệ giữa Nhật Bản và Việt Nam - K nghĩ các bạn nên đọc đó và có những cảm nhận về bài viết này
Đại sứ Nhật Bản Norio Hatori: "Tôi muốn sống ở Việt Nam"
Nằm bên con đường Liễu Giai tấp nập người đi lại, nhưng đại sứ quán Nhật Bản vẫn vắng lặng. Mà có lẽ không khí ở bất kỳ sứ quán nước ngoài nào cũng vậy, thường là tĩnh mịch. Đó là không gian mà các hiệp ước ngoại giao công nhận là vùng lãnh thổ của nước ngoài tại một nước nào đó.
Bởi vậy, Hà Nội có bận rộn và ồn ã đến đâu thì ngay cả ở những nơi đông đúc nhất của Hà Nội, các khoảng không gian bên trong sứ quán vẫn là một thế giới riêng, kín đáo và cẩn mật.
Chúng tôi đến sứ quán Nhật Bản để tiến hành đối thoại với Đại sứ Nhật Norio Hattori. Sân sứ quán tràn ngập hoa và nắng nhưng bóng người lại chỉ thấp thoáng qua các ô kính. Đầu tiên là ô kính nơi cửa bảo vệ, vào phía trong tòa nhà là ô kính của tiếp tân. Một chút là lạ khi phải tiếp xúc với đồng bào mình, những người Việt làm ở đây, qua những tấm kính chắn. Nhưng đó cũng là lẽ thường với tính chất an ninh nghiêm ngặt ở sứ quán.
Theo đúng nguyên tắc, chúng tôi đến trước 15 phút và ngồi ở phòng chờ. Trong cái không khí trang nghiêm này, chúng tôi cảm thấy mình lạc lõng. Bởi là những nhà báo, chúng tôi đã quen với những bộ quần áo dân dã, cơ động và tiện lợi. Hơn nữa giờ hẹn với Đại sứ bị thay đổi, nên chúng tôi không kịp chuẩn bị những bộ quần áo lịch sự, cho hợp với không khí nơi đây và với cả những người mà chúng tôi sắp tiếp chuyện.
Một nhân viên sứ quán người Nhật ra đón. Anh trịnh trọng mời chúng tôi vào trong. Chúng tôi phải qua 3 lần cửa. Qua một cái cửa, trong một không gian chỉ độ 1m2, chúng tôi lại thấy một cái cửa nữa, chúng tôi tự tay mở nhưng không được. Còn anh người Nhật, vừa đụng vào, cửa đã tự động mở ra. Cứ thế, ba lần, chúng tôi mới nhìn thấy khu làm việc của sứ quán. Qua một hành lang dài, chúng tôi vào thang máy, lên tầng trên, chúng tôi lại được dẫn vào một căn phòng nhỏ, bàn ghế đẹp đẽ. Nghĩ rằng, đây là nơi sẽ trò chuyện, chúng tôi đã chuẩn bị máy ảnh, chỗ ngồi, nhưng hóa ra không, lại tiếp tục ngồi chờ ở đây để rồi sẽ vào trò chuyện tại phòng làm việc riêng của Đại sứ.
Sau 10 phút chờ đợi, chúng tôi được đưa vào phòng làm việc của đại sứ Nhật Bản. Ông đang ngồi cắm cúi bên bàn làm việc ở phía tay trái. Ông ngẩng lên chào chúng tôi rồi lại cúi xuống làm việc tiếp, còn chúng tôi rẽ về phía phải, nơi có một bộ bàn ghế tiếp khách lớn.
Phòng làm việc của Đại sứ rộng và ốp gỗ một phần tường, sàn trải thảm. Ngay bên bàn làm việc của ông là một chiếc cờ Nhật Bản cỡ lớn. Ngoài sách, tài liệu thì mọi thứ trang trí trong phòng đều nhắc nhở về nước Nhật hoặc quan hệ Việt Nam-Nhật Bản. Một hình búp bê cô gái Nhật Bản trong bộ kimono đỏ, những bức tranh về hình ảnh nước Nhật và Việt Nam… Còn ở góc bàn phía xa đặt những bức ảnh Đại sứ Hattori chụp chung với các nhà lãnh đạo cấp cao của Việt Nam.
Một lát sau, đại sứ đi về phía chúng tôi và bắt tay chào. Chúng tôi xin lỗi vì đã không chuẩn bị chu đáo cho cuộc gặp này, nhưng ông chỉ cười và nói rằng không sao. Ông ngồi vào chiếc ghế lớn, thoải mái và chúng tôi bắt đầu trò chuyện.
Dân tộc Nhật Bản có tính cách tử tế
Phóng viên (PV): Thưa đại sứ, quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản đã có rất lâu đời và dù thế nào chăng nữa thì sự gần gũi của hai dân tộc đã có sẵn bởi văn hoá và những vấn đề khác. Tôi muốn hỏi một câu đầu tiên rằng từng ấy năm ở Việt Nam cho đến bây giờ ngài tìm thấy sự đồng điệu nào giữa Nhật Bản và Việt Nam?
Đại sứ Nhật (ĐSN): Tôi đã làm nghề ngoại giao suốt 40 năm qua. Chủ yếu là làm việc tại khu vực Châu Á: Philippines, Trung Quốc và Indonessia, Việt Nam là nước thứ tư mà tôi làm việc với tư cách là nhà ngoại giao. Tôi đã ở tại Việt Nam bốn năm rưỡi. Những gì tôi cảm nhận giúp tôi hiểu rằng Việt Nam và Nhật Bản là hai dân tộc rất gần gũi nhau. Tôi không thể nói cụ thể hai dân tộc giống nhau như thế nào nhưng có thể nói chung đó là cảm tình với nhau. Người Nhật Bản tử tế, và người Việt Nam cũng tử tế nên người Nhật và người Việt Nam có nhiều đồng cảm. Cả hai dân tộc đều tin vào Phật giáo, lúc nào cũng suy nghĩ, tin tưởng ở tương lai. Cách suy nghĩ về sinh mệnh cũng giống nhau. Tôi đã ở nhiều nước nhưng tôi chưa bao giờ cảm thấy điều này như cảm thấy ở Việt Nam.
PV: Tôi là một nhà văn, là một nhà báo và tôi hiểu suy nghĩ của người dân Việt Nam như thế nào và hôm nay tôi có thể nói với ngài một điều rằng người dân Việt Nam nghĩ rằng quan hệ giữa hai dân tộc chúng ta đáng lẽ phải gần gũi hơn nữa bởi những lý do về văn hóa và tính cách. Ngài nghĩ gì về điều này ?
ĐSN: Tôi cũng cảm thấy giống như ông vậy. Nếu ông cảm thấy thế thì tôi rất vui. Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm của ông.
PV: Tại sao văn hoá Nhật lại chưa có thể ảnh hưởng giống như nền kinh tế của Nhật đối với xã hội Việt Nam? Nền kinh tế của nước Nhật ảnh hưởng đến Việt Nam rất mạnh, tại sao văn hoá lại chưa ảnh hưởng mạnh như thế ?
Tiến sĩ Hồ Hoàng Hoa, Chuyên gia nghiên cứu văn hóa Nhật Bản, Viện Đông Bắc Á - Viện Khoa học Xã hội – Nhân văn
Nói văn hóa Việt Nam và Nhật Bản tương đồng chỉ đúng về mặt lịch sử. Đúng là Việt Nam và Nhật Bản có cùng nền văn minh lúa nước, chịu ảnh hưởng Nho giáo, cùng ăn cơm, dùng đũa.
Nhưng từ sau thời kỳ cải cách Minh Trị đến nay, Nhật Bản đã hoàn toàn khác. Nước Nhật đã đề cao chủ nghĩa cá nhân, tự do cá nhân trong khi ở Việt Nam, tính cộng đồng và tư tưởng nho giáo vẫn còn cao. Bởi vậy không dễ để văn hóa Nhật thâm nhập Việt Nam.
Ví dụ như bộ phim Công viên buồn rất nổi tiếng ở Nhật, kể về một gia đình có người chồng mải làm việc, nên người vợ có quan hệ ngoài hôn nhân. Bộ phim được người Nhật yêu thích vì nó phản ánh đúng tình hình xã hội Nhật khi cơ cấu gia đình truyền thống đang bị phá vỡ. Nhưng nếu trình chiếu ở Việt Nam chắc chắn sẽ bị lên án vì phim có rất nhiều cảnh gọi là “sex”. Đối với người Nhật, đó lại là thực trạng xã hội.
Tính cách người Nhật cũng khác Việt Nam. Việt Nam là bán đảo nên con người cởi mở, còn Nhật là hòn đảo cách biệt nên trong quan hệ người với người họ rất khép kín, ít bộc lộ.
Hơn nữa, khi còn ở Nhật, tôi đã được xem rất nhiều bộ phim Nhật rất hay nhưng không thể chiếu ở Việt Nam vì tiền bản quyền rất cao. Người Việt Nam nói đến phim Hàn Quốc có thể nghĩ đến “nước mắt” nhưng ít người có thể tổng kết được về phim Nhật. Rất hiếm có một cuốn truyện nào của Nhật được dịch trực tiếp từ tiếng Nhật sang Việt bởi những người giỏi tiếng Nhật và am hiểu Nhật, có thể tìm được những cuốn sách gần gũi với Việt Nam lại không có ai tài trợ để dịch sách.
Cũng có thể, Hàn Quốc có một chiến dịch tuyên truyền văn hóa mạnh, nên người Việt được xem phim Hàn. Với Nhật, chính sách này chưa rõ nên phim Nhật hay còn quá đắt với Việt Nam. Theo tôi, chưa thể nói tới chuyện văn hóa Nhật sẽ thâm nhập mạnh vào Việt Nam trong thời gian tới.
ĐSN: Tôi hoàn toàn hiểu xã hội của các bạn, tôi hết sức cố gắng để tăng cường giao lưu trong lĩnh vực văn hoá nhưng tôi muốn nhấn mạnh một điều là so với hoạt động kinh tế thì hoạt động của văn hoá có tác động lâu dài hơn. Tức là hoạt động văn hoá có hiệu quả lâu dài hơn. Các bạn nói rằng văn hoá của Hàn Quốc rất phổ biến tại Việt Nam nhưng cái đó là do phim truyền hình mà truyền hình không phải là tiêu biểu của văn hoá Hàn Quốc. Cái đó là một mặt của văn hoá Hàn Quốc thôi.
Khi tôi bắt đầu làm việc tại Việt Nam, tôi đã tìm cách phổ biến văn hoá hiện đại của Nhật Bản tới thanh niên Việt Nam như tuyên truyền phim, truyện tranh, âm nhạc của Nhật Bản. Chúng tôi cố gắng hết sức để giới thiệu những tác phẩm đó cho mọi sinh viên của Việt Nam và tại sứ quán Nhật Bản chúng tôi có một trung tâm thông tin văn hóa dành cho các sinh viên của trường đại học Việt Nam. Tại đây mỗi tháng tổ chức hai lần giới thiệu một số tác phẩm của Nhật Bản. Nhưng đúng là phim truyện trên truyền hình có hiệu quả cao nhất…
PV: Ở Việt Nam có một thực tế là phim Hàn Quốc được ưa chuộng rất nhiều trong khi đó có một số bộ phim của Nhật đã xuất hiện trên truyền hình Việt Nam và không được đón nhận lắm. Điều đó phải chăng là nền điện ảnh của Nhật tiếp cận thị trường Việt Nam còn quá kém?
ĐSQ: Lý do mà chúng tôi không thể tuyên truyền được phim của Nhật Bản là quyền sở hữu trí tuệ. Phim Nhật đắt tiền so với các phim Hàn Quốc.
Bookmarks